ارزیابی جوامع گیاهی با استفاده از شاخص‌های جدید تنوع تاکسونومیکی (مطالعه موردی: مراتع اطراف استان تهران)

در اغلب مطالعات بوم‌شناسی جوامع، بررسی تنوع زیستی در سطح گونه‌ها و به‌صورت انفرادی درنظر گرفته شده‌ است و به وابستگی گونه‌ها به سطوح بالاتر درخت تکاملی کم‌تر توجه شده است. شاخص‌های جدید تنوع و  تمایز تاکسونومیکی با ملاحظه پراکندگی روابط بین گونه‌ها در سطوح مختلف خویشاوندی نسبت به سایر شاخص‌های مرسوم تنوع زیستی اطلاعات بیش‌تری را در سطوح بالاتر از گونه در اختیار بوم‌شناسان‌ قرار می‌دهد. در این مطالعه با استفاده از این شاخص‌ها به بررسی تنوع و تمایز ساختار تاکسونومیکی گونه‌های گیاهی شش سایت مرتعی واقع در اطراف استان تهران در شش سطح تاکسونومیکی پرداخته شد. نتایج نشان داد که سایت ساوه (8/67=∆ و 3/71=*∆) و سایت سلفچگان (4/61=∆ و 4/64=*∆) به‌ترتیب بیش‌ترین و کم‌ترین میزان شاخص‌های تمایز و تنوع تاکسونومیکی را به خود اختصاص دادند که نشان‌دهنده وجود طول مسیر زیاد بین گونه‌ها در طول درخت فیلوژنی سایت ساوه است. شاخص میانگین تمایز تاکسونومیکی در سلفچگان نشان می‌دهد خانواده‌ها و راسته‌های کم‌تری به ازای کل گونه‌ها وجود دارد (2/65 = Δ+). با توجه به نتایج به‌دست آمده می‌توان بیان کرد که سایت‌های سلفچگان، البرز و دماوند نسبت به سایت‌های ساوه، فیروزکوه و سمنان از گونه‌زایی نسبی بیش‌تری برخوردارند و دارای ساختار تکاملی ناهمگنی هستند. به عبارت دیگر در این سایت‌ها بخش بزرگی از گونه‌ها به‌طور نامتعادل در تعداد کمی از خانواده‌ها تجمع پیدا کرده‌اند. به‌طور کلی شاخص‌های تنوع تاکسونومیکی در کنار سایر شاخص‌های تنوع گونه‌ای می‌تواند جهت ارزیابی کامل‌تر و جامع‌تری از تنوع زیستی و فرایندهای موجود در اکوسیستم‌ها به‌ویژه آنالیز تنوع گونه‌ای جوامع مرتعی به‌کار رود.